સાચું ખોટું રામ જાણે-      

–સંજીવકુમાર સેટેલાઈટવાલા-

ચતુરકાકા અને ચંચળબા   

આજે સવારે એક ઘટના બની ગઈ.

હું કાંઇક લખી નાંખવા માટે કોમ્પ્યુટર સામે બેઠો હતો અને શું લખવું એ સુઝતુ ન હતુ. ગઈકાલની મીટીંગનો અહેવાલ લખવાની દાનત થતી ન હતી-‘ગુજરાત સમાચાર’ અને ‘અકિલા’માં પ્રસિધ્ધ થયેલા મારા બે અહેવાલોમાંથી, લેખક તરીકે મારા જ નામની બાદબાકી થયેલી જોતાં, સ્મશાન વૈરાગ્ય આવી ગયો હતો એટલે.

ત્યાં મારી પ્રિય પત્નીએ બુમ પાડી- ‘બકુ, અહીં આવ અને આ ડ્રાયરમાંથી મારા કપડા કાઢી આપ’. અમે બે બેડરૂમના એપાર્ટમેન્ટમાં રહીએ છીએ અને અમારા ઘરમાં ‘નીચે વોશર અને ઉપર ડ્રાયર’ એવું ડબલડેકર વોશીંગ મશીન છે. મારી પ્રિય પત્ની મારાથી એક ફુટ નીચી છે. એટલે એ ડ્રાયર સુધી પહોંચી શકતી નથી. વળી હમણાં તો એની પીઠનો બારમો મણકો દબાઇ ગયેલો છે એટલે એ ઉંચી થઈને, હાથ લાંબો કરીને ડ્રાયરમાંથી કપડાં કાઢવા અસમર્થ છે.

હું મારા કોમ્પ્યુટર રૂમમાંથી બહારના રૂમમાં દોડ્યો અને ડ્રાયરમાંથી કપડાં કાઢીને, ખંખેરી ખંખેરીને, બાજુના ટેબલ પર નાંખવા લાગ્યો એ જોઇને મારી પત્ની ખડખડાટ  હસવા લાગી. મેં એને હસવાનું કારણ પુછ્યું તો એણે કહ્યું- ‘ મને ચતુરકાકા અને ચંચળબા’ યાદ આવી ગયા.’

હવે મૂળ વાત પર આવું.

ચોપન વર્ષ પહેલાં ( ૧૯૬૩માં ), જ્યારે અમારા લગ્ન થયેલા અને અમે સાંકડીશેરીની ઝુંપડીની પોળવાળા ઘરમાં, મેડા પર સંસાર માંડ્યો હતો ત્યારે અમારા ઘરની સામેના ઘરમાં, ત્રીજે માળે, આ ચતુરકાકા અને ચંચળબા રહેતા હતા. ચતુરકાકા  મારા જેવા ઉંચા, પડછંદ અને કરડા ચહેરાવાળા પટેલ ભાયડા, પણ નિરૂપદ્રવી અને શાંત. એમનો કોઇ અવાજ કે કકળાટ નહીં. એમના પત્ની ચંચળબા પણ મારી પત્નીની જેમ નીચા અને મુઠ્ઠીભર હાડકાના. એમનો દીકરો પ્રવિણ માથાફરેલ અને દાદો. એક દીકરી અસ્થિર મગજની. પ્રવિણ મારાથી એકાદ વર્ષ મોટો. મને એની સાથે સારૂ ફાવતું. હું, દેવો અને કાનુ ઓટલા પર બેસતા અને મજા કરતા. અમારી જ ઉંમરનો પાડોશી મિત્ર  શરદ સેવક હતો પણ એ અમારામાં બહુ ભળતો નહીં. અમે  ‘બામણ’ કહીને  એની મજાક કરતા.

 આ ચતુરકાકા આણંદ બાજુના કોઇ ગામના અને પ્રવિણના લગ્ન બાકરોલ ગામની કોઇ સ્ત્રી સાથે થયેલા ત્યારે એની જાનમાં પણ હું ગયેલો.

આ ચતુરકાકા દરરોજ, એમના ઘરની બારી પાસે સુતળીની દોરી  બાંધેલી એના પર કપડાં સૂકવતા અને બધા કપડાં  (ખાસ કરીને ચંચળબાનો ચણિયો) નીચોવીને, ખંખેરી ખંખેરીને સુકવતા. આ બધી દિનચર્યા અમે દરરોજ જોતાં. આજે મારી પત્નીને, મને એ રીતે કપડાં ખંખેરીને બહાર કાઢતો જોઇને, ચતુરકાકાની યાદ તાજી થઈ ગઈ. હું પણ કદાચ આ ઉંમરે, માથા પર પડેલી ટાલ અને છાતી પરના વાળને કારણે એ ચતુરકાકો જ બની ગયેલો એને લાગ્યો હોઇશ અને એ ખડખડાટ હસવા લાગી હતી.

આજે તો એ ચતુરકાકા કે ચંચળબા નથી. પ્રવિણ પણ ક્યાં હશે કે ‘હશે કે નહીં’ એ પણ મને ખબર નથી. પણ એ જમાનાના અમારા બધા સજ્જન પાડોશીઓ- ભોળાભાઈ માસ્તર, ચતુરકાકા, ભાઈલાલભાઈ,કૌશિક, જીતુ, જ્યોત્સના, પ્રફુલ્લા,  મણીબેન, શાન્તાબેન, રણછોડકાકા, અતિફોઇ,  હોંકુમા, પારવતીબા,,, યાદ છે. બધા જ શાંત સ્વભાવના અને એકબીજા સાથે હળીમળીને રહેવાવાળા. ખડકીમાં નળ પરથી અમે પાણીની બાલદીઓ ભરતા અને દાદરા પર ચઢાવતા. અથવા છજાના ‘ભેરા’ પરથી દોરડુ લટકાવીને ડોલમાં  પાણી ભરીને ઉપર ખેંચતા અને પતરાના નળામાં ઠાલવતા. સાયક્લો પર દોડતા. હું મારા નાના ભાઈબહેનોને ખભે નાંખીને ફરતો. બસ…. હવે કશું યાદ નથી કરવું.

આ તો , મારી પત્નીને ચતુરકાકા યાદ આવી ગયા અને મેં એ યાદોને કોમ્પ્યુટરમાં મઢી લીધી. અમારા કોઇ જુના પાડોશી આ લેખ વાંચીને, મને ચતુરકાકાનું ગામ, પ્રવિણ હયાત છે કે કેમ ને એવી બધી માહિતી મોકલશે એવી આશા છે. બધા જ નામો મેં સાચા લખ્યા છે.

નવીન બેન્કર ( લખ્યા તારીખ- ૨૧ મે, ૨૦૧૭)

અમેરિકામાં  ભાગવતકથાઓની સીઝન આવી ગઈ છે.

નવીન બેન્કરના દિલની એક વાત

શતાવધાની રસિકદાદા